fbpx

ცხოვრება გეგმების გარეშე – მაკა ცხვედიანის დღიური


გააზიარე სტატია

12 წლისას ჩემი კლასელი შემიყვარდა. იცით, რა პერიოდი იყო? მასწავლებლებსა და მოსწავლეებს ერთნაირი ჩანთები რომ ეჭირათ – სულ სამი-ოთხი ვარიაცია – მეტი არ შემოდიოდა; დედებსა და მოზარდ გოგოებს ერთნაირი, გვერდებში შეხსნილი ნაცრისფერი გრძელი ქვედაბოლოები რომ ეცვათ. დედებს იმიტომ, რომ ამაზე უკეთესი სხვა არაფერი იშოვებოდა და ჩვენ იმიტომ, რომ ვდიდობდით და ასე სპეციფიკურად გვქონდა გააზრებული დიდობის უპირატესობები. არა, მოკლე კაბებიც გვეცვა, შავი „გოლფებიც“ და ჯინსის კომბინიზონებიც. ჩოქერებიც გვეკეთა, სხვათა შორის. აი, ამ კულტურას ეშმაკი ხუანის საყვარელმა ქალმა, მონიკამ გვაზიარა. 

ბიჭების მოდაზე, მგონი, ბევრი არაფერია გასახსენებელი. ფერების გამით რომ არ გამოირჩეოდა, ალბათ, ეგ იყო მათი მოდის მთავარი თავისებურება. ის, თუ რა გვეცვა, ზედმიწევნით შეესაბამებოდა განწყობას, რომელიც მაშინ გვეუფლება ხოლმე, როცა უსამართლო წყენა გულს აღარ გვიჩუყებს. 

შუადღეზე მე და ჩემი დები პირველი კლასიკური გიმნაზიიდან ლესელიძის ქუჩაზე ფეხით რომ დავეშვებოდით ხოლმე, ჩაჟამებულ ფასადებთან ვჩერდებოდით და ვფანტაზიორობდით, რანაირი გახდებოდა ეს ქუჩა, სახლები რომ სხვადასხვაფრად შეგვეღება. ჩვენი წარმოსახვა კაშკაშა გამას გვკარნახობდა – წითლიდან დაწყებული, ნეონური ვარდისფრით დამთავრებული. ყველა ეს ფერი უზუსტესად ასახავდა უკეთესი მომავლის წყურვილს და იმ ძალასაც, 1997 წლის აპრილში ფერად და „სხვანაირ“ ცხოვრებაზე ოცნებას რომ გვაბედვინებდა. 

მე და ჩემი დები ერთად გავიზარდეთ, მხოლოდ თითო წელია ასაკში სხვაობა, და იმ ჩაჟამებულ ყოფაში ერთმანეთისთვის გულის გადაშლას გაკვეთილის ტექსტთან ახლოს დასწავლასავით მივეჩვიეთ. მივეჩვიეთ, რომ ოცნებები გაგვეცვალა და ხმამაღლა გვენატრა ის, რაც მთელი გულით გვსურდა. ბევრად მოგვიანებით სწორედ ამ გამოცდილებამ მიმანიშნა, რომ ყველაზე ძვირფასი და ახლობელი  ის ადამიანები არიან, ვისაც საკუთარ ოცნებებს უმხელ. თან ისე, რომ რეაქციის შიში არ გაქვს. ეს ადამიანები არც განგსჯიან და არც შენი ოცნებების კორექტირებას ცდილობენ, პირიქით, ამ ოცნებების კონტურების დაზუსტებაში უპირობოდ გეხმარებიან. 

ის თბილისი კი ნაცრისფერი ქალაქი იყო, უფრო – შავისკენ. შავი პრაქტიკულიც იყო, იოლად შესახამებელიც და გადატანილი წლების სიმძიმეს სამგლოვიარო ძაძებივით ეპასუხებოდა, რომელსაც ძალიან ახლობლის დაკარგვისას მისი საყვარელი ადამიანები ზოგჯერ მთელ წელიწადს და ხანაც მთელი დარჩენილი ცხოვრების განმავლობაში ატარებენ.

ასეთ ჩამუქებულ ქალაქში იმ ბიჭს, რომელიც შემიყვარდა, ამერიკიდან გამოგზავნილი სტაფილოსფერი ჯინსის შარვალი ეცვა, ერთადერთს მთელ სკოლაში და, რაც მთავარია, არავინ ეღადავებოდა ამის გამო. ახლა ვფიქრობ, რომ ზოგი არქმევდა სახელს ამ სურვილს, ზოგი – ვერა, მაგრამ სინამდვილეში ჩვენ ყველას ყველაზე მეტად ფერები გვინდოდა, ასე ძალიან რომ აკლდა სიხარულისა და უდარდელობისთვის განკუთვნილ წლებს. მაგრამ არა და არ უჩანდა პირი არც შვებით ამოსუნთქვას, არც დამსახურებულ დღესასწაულს. ის სტაფილოსფერი შარვალი ჩემთვის დაშიფრული გზავნილივით იყო; თავის ოდნავი დაკვრით თანხმობა რაღაც ძალიან, ძალიან არსებითზე; ოცნებებისა და სურვილების მსგავსებაზე დასტური.

ამ სიყვარულმა ფრჩხილების ჭამა შემაწყვეტინა და დღიურის წერა დამაწყებინა. დღიურს ხომ, როგორც წესი, იმ დაშვებით ვწერთ, რომ სადღაც ვიღაც ოდესმე მაინც წაიკითხავს მას და ეს რაღაცების გაფილტვრა-გარედაქტირების აუცილებლობას გვკარნახობს. ამაზე დასტური 12 წლის ასაკშივე მქონდა. ჩემს პირველ დღიურს იმიტომ ვწერდი, რომ ოდესმე ჩანთიდან „შემთხვევით“ ამომვარდნოდა, ჩემს კლასელებს ენახათ და ადრესატამდე მისულიყო. ის კი ნახავდა და ყველა კომპლექსი მოეხსნებოდა სქელი წარბების გამო. 

მერე კიდევ რამდენიმე წელიწადს ვწერდი დღიურებს. ჯერ ვარდისფერი მქონდა, მერე ლურჯი, ბოლოს – ღია ყავისფერი. ერთხელ, აბიტურიენტობის წელს, სოფიმ, ჩემი ბავშვობის მეგობარმა, მკითხა, რატომ წერ დღიურს, ეს ხომ იმას ნიშნავს, რომ სრულიად მარტო ხარ, შენ კი რეალურად არასდროს ყოფილხარ მარტოო. ამაზე რომ დავფიქრდი, მგონი, მაშინ შევწყვიტე დღიურების წერაც. 

ახლა ისევ ვფიქრობ, რას გვაძლევს დღიური, აბსოლუტურ გულწრფელობას? ძალიან იშვიათად, თითქმის არასდროს. ალბათ, პირველ რიგში, წარმოდგენას იმაზე, როგორები გვინდა ვიყოთ, როგორი ცხოვრება გვინდა გვქონდეს, როგორ გვინდა ამ ჩვენს ცხოვრებას სხვა ადამიანები აღიქვამდნენ, იმიტომ, რომ დღიურის მიღმა თითქმის ყოველთვის მოიაზრება სულ მცირე ერთი ან იშვიათად აურაცხელი ადამიანი, რომელმაც, მაგალითად, საოჯახო რელიკვიასავით ჩაიბარა ანა ფრანკის დღიური. მისი მცდელობა, არ ყოფილიყო მარტო საკუთარ შთაბეჭდილებებთან და ეჭვებთან, გამკლავებოდა წუხილს და მოეთვინიერებინა შიში. 

მე მაინც მგონია, რომ დღიურის წერას სურვილთან ერთად დროც უნდა. მარტო წერის დრო კი არა, ამ საწერის დაგროვების დროც. არადა, უკვე აღარც ვიცი რამდენი წელია ამ დროს პრაქტიკულად სიმწრით ვგლეჯ ყოველდღიურ საქმეებასა და ვალდებულებებს. 

ან უფრო ზუსტად – ვგლეჯდი. 

ბოლო თვეებმა ყველაფერი ააყირავა – მკაცრად დაცული რუტინაც და ზედმიწევნით გაწერილი გეგმებიც. დაარღვია დადგენილი წესები და აზრი ამ გეგმების დალაგების აუცილებლობის შესახებ უხერხულად გამოეკიდა ჰაერში. მიუხედავად იმისა, რომ მუშაობას ვაგრძელებ, ოღონდ სახლიდან, პირველად ბოლო 15 წლის განმავლობაში, არაფერს, ან თითქმის არაფერს ვგეგმავ. ახლა ისიც მყოფნის, რომ გათენდა. არადა, არასდროს მყოფნიდა. ყოველთვის ყველაფერი ერთად მინდოდა და მინდოდა ძალიან სწრაფად. მაკვირვებდნენ ადამიანები ჩამოწერილი საქმეების გარეშე. ცხოვრება გეგმების გარეშე.

და რა უცნაურია, რომ გადამწყვეტ მომენტებში ჩვენი ფსიქიკა გაუგებარ ენაზე მოცემულ ურთულეს ამოცანას ისე გვითარგმნის, დავალებას როგორღაც ვიაზრებთ და მის ამოსახსნელად გონებას უკიდურესობამდე ვძაბავთ. 

ისე, ყველამ არ იცის მათემატიკა. დიდობაშიც შეიძლება ისწავლო, მაგრამ ზოგი განწირულია, ვერასდროს გაუგოს თავი და ბოლო ამ საგანს. ზოგი ასეა, ზოგი ისე, ზოგი, ზოგი… რაც უფრო გრძელდება ეს ჯაჭვი, უფრო თვალსაჩინო ხდება, რომ ჩვენი ფიქრების უდიდესი ნაწილი ახლა, სახლებში გამოკეტვისა და ერთმანეთით ვეღარტკბობის ან, იყოს, ერთმანეთისგან დასვენების დღეებში, ისევ ჩვენს ურთიერთობებს უტრიალებს. ისევ ადამიანებზეა. მათზე, ვინც მოულოდნელად აღმოვაჩინეთ, ვინც ერთი ნახვით შეგვიყვარდა, ვინც იმედი გაგვიცრუა, ვისაც შეველიეთ, ვისაც რაღაც დავაკელით. ეს ფიქრები თან ტკბილია, თან ცრემლებისგან მახრჩობელაც. 

ბევრი „მეგონაა,“ მაგრამ მათგან ერთ-ერთ მთავარი – „მეგონა, სახლში ყოფნა არ შემეძლო.“ და ახლა, როცა პრაქტიკულად სულ სახლში ვარ, როცა ყველაფრის დრო მაქვს, ყველაზე მეტს ბებიაჩემზე ვფიქრობ, რომელმაც სიცოცხლის ბოლო წლები სახლში გაატარა. მხოლოდ 60 წლის იყო, ძალიან ახალგაზრდა იმისთვის, რომ წართმეულ მარცხენა ხელ-ფეხს რამე საერთო ჰქონოდა ასაკით გამყარებულ კანონზომიერებასთან. 

ახლა ამის გახსენებაც და ამაზე წერაც უმისამართო ბოდიშს ჰგავს, რომელსაც შვება არასდროს მოაქვს, მაგრამ რაღაც უცნაური დაშვებით, ზედიზედ უკვე მეოთხედ და პირველად მთელი ამ წლების განმავლობაში, მესიზმრება ბებიაჩემი, მერი. მწვანე, სახელურებიან სკამზე ზის, მარცხენა ხელი უმოძრაოდ უდევს კალთაში, მარჯვენა ხელში რეზინის სავარჯიშო რგოლი აქვს ჩაბღუჯული და უსუსურად, მაგრამ მაინც გაფაციცებით მაიმედებს – აი, ბებო, გაზაფხულდება და გარეთ გავალ.


მიიღე ყოველდღიური განახლებები!
სიახლეების მისაღებად მოგვწერეთ თქვენი ელ.ფოსტა.