დღეს: კომპოზიტორი ვაჟა აზარაშვილი 84 წლის შესრულდა
13 ივლისს ვაჟა აზარაშვილს 84 წელი შეუსრულდა. კომპოზიტორი 1936 წელს თბილისში, მუსიკოსების ოჯახში დაიბადა.
აზარაშვილის მუსიკალური ცხოვრება ომის დროს დაიწყო. მის მეზობლად მე-6 სამუსიკო სკოლის სასწავლო ნაწილის გამგე ნადეჟდა ჩილოვა ცხოვრობდა, რომელმაც ბავშვის მუსიკალური შესაძლებლობები აღმოაჩინა და ვიოლინოც აჩუქა. მომავალი კომპოზიტორი არ იყო დარწმუნებული, რომ ნამდვილად მუსიკალური გზის გაგრძელება უნდოდა, მითუმეტეს მაშინ, როცა ომის დროს დაკარგული მამის ასავალ-დასავალი არ იცოდა. “მეოთხე კლასში ვიყავი, როდესაც თბილისის სამუსიკო სკოლების სიმებიანი საკრავების გაერთიანებული ორკესტრი ჩამოყალიბდა. პოლიფონია რომ მოვისმინე, ვიფიქრე ეს რა საოცრებაა, ამას თავი როგორ უნდა დავანებო-მეთქი”.
სიმღერა “მზე ჩემი მეგობარიას” ავტორმა დედაქალაქს ბევრი სიმღერა მიუძღვნა: “სიმღერა თბილისზე”, “სიმღერა მეტეხზე”, თბილისური ლირიკული”. ვაჟა აზარაშვილმა შექმნა სიმღერები: “მუსიკა”, “დღეები მიდიან”, “პატარა გოგო”, “ისევ წვიმს”, სიმღერაა მთელი ჩემი ქონება”, “დინამო, დინამო”, “სიყვარულის აბდაუბდა“,„პატარა გოგონა“, „ისევ წვიმს“, “თოვლი, თოვლი, მდუმარება”.
“მუსიკის სწავლა ტექნიკუმში განვაგრძე. მე და ნუგზარ ვაწაძე შევედით დირექტორთან – ქსენია ჯიქიასთან. ვუთხარი, მუსიკას ვწერთ-მეთქი. ყურადღება მოგვაქცია, მოიწვია კომპოზიტორი ალექსანდრე შავერზაშვილი, რომელიც დიდად არ გვაქებდა. თუ გვეტყოდა, ცუდი არ არისო, ვიცოდით, რომ კარგი იყო. ერთ დღესაც, მესამე კურსზე, გამოგვიცხადა, კონცერტი უნდა გამართოთ კონსერვატორიის დიდ დარბაზშიო. გაგვიკვირდა… ჩემი ორი ნაწარმოები ბისზე გაიმეორეს”.
მუსიკა ფილმიდან “მზე შემოდგომისა” / ვაჟა აზარაშვილი
კომპოზიტორთა კავშირში გამოცხებულ რომანსების დახურულ კონკურსში მეორეკურსელმა აზარაშვილმა ხუთი პრემიიდან სამი მოიპოვა შემდეგი ლექსების მიხედვით შექმნილ მუსიკაზე: “მადლი შენს გამჩენს”, “მძინარე ქალი” და “ღამე მთაში”.
მე-5 კურსზე აზარაშვილის სადიპლომო ნამუშევრის წარდგენას დმიტრი შოსტაკოვიჩი დაესწრო. შოსტაკოვიჩის რეკომენდაციით აზარაშვილმა ასპირანტურაში, იონა ტუსკიას კლასში ჩააბარა.
“1971 წელს, 13 მაისს ელდარ ისაკაძემ რომ დაუკრა ჩემი ჩელოს კონცერტი, მაშინ დაიწყო ჩემი შემოქმედებითი აღმავლობა. ესწრებოდნენ დმიტრი შოსტაკოვიჩი, არამ ხაჩატურიანი, სულხან ცინცაძე, ოთარ თაქთაქიშვილი…”
1969 წელს ჩელოსა და კამერული ორკესტრისთვის შექმნილი ნაწარმოები ამ ჟანრის ქართული მუსიკის საუკეთესო ქმნილებათა რიცხვში შევიდა და უკრავდნენ არა მხოლოდ ქართულ, არამედ ევროპულ საკონცერტო დარბაზებშიც.
ვაჟა აზარაშვილი სიმღერებს წერდა როგორც კლასიკური (ბარათაშვილის), ასევე თანამედროვე პოეტების – მორის ფოცხიშვილის, პეტრე ბაგრატიონ-გრუზინსკის, ანა კალანდაძის ლექსებზე.
1961 წლიდან ვაჟა აზარაშვილი პედაგოგიურ საქმიანობასაც ეწეოდა. მე-2 და მე-3 სამუსიკო სასწავლებლების გარდა კონსერვატორიაშიც ასწავლიდა. 1994 წლიდან აზარაშვილი ფილარმონიის სამხატვრო ხელმძღვნელია, ხოლო 1997-2007 წლებში კომპოზიტორთა კავშირის თავმჯდომარე.
ვაჟა აზარაშვილი არაერთი საპატიო წოდებისა და პრემიის მფლობელია. კომპოზიტორს 1974 წელს კომკავშირის, 1982 წელს საქართველოს მინისტრთა საბჭოს, 1998 წელს კი გოგებაშვილის სახელობის პრემია მიენიჭა. აზარაშვილი 2003 წელს ზაქარია ფალიაშვილის სახელობის, 2004 წელს კი სახელმწიფო პრემიის მფლობელი გახდა.
1979 წლიდან ხელოვნების დამსახურებული მოღვაწეა, 1988 წლიდან კი საქართველოს სახალხო არტისტი. კომპოზიტორს 1998 წელს ღირსების ორდენი, 1999 წელს კი თბილისის საპატიო მოქალაქის წოდება მიენიჭა.