#12 მელოდრამატული ინტერვიუ ანნა ძიაპშიპასთან – გურამ მაცხონაშვილი
ავტორი: გურამ მაცხონაშვილი
დღეს ინტერვიუსთვის ვესაუბრები არა ანნა ძიაფშის
დიპშიპას
ძიეპშიპას
ზიაფსიპას
ძიაოშიპის
ძიაფშიპა ამას
ანნა ძიაფშიკას
ძიაპშინას
ბზიაპშიპას…
არამედ ანნა ძიაპშიპას
და ვეკითხები:
ანნა: იმ დღესაც მკითხეს და ბევრი ვიფიქრე ჩემთვის – რა არის კულტურა და გადავწყვიტე, რომ ყველაზე მეტად, ალბათ, საზღვრები და ამ საზღვრების მუდმივად გადალახვა და ნგრევა.
მაგრამ, ამ კითხვაზე მაინც სულ ეს მახსენდება:
გურამი: ეს ჩემი ვიდეომანიფესტია! როცა თეატრი მომბეზრდება, ამას ჩავრთავ და ვიცი, გადამივლის.
ანნა: კი, ჩემიც, ერთ-ერთი.
გურამი: პირველ პასუხში ახსენე სიტყვა, რომელიც მეორე კითხვაში მე უნდა მეხსენებინა – საზღვარი. სიტყვა “საზღვარს” გარდა უკვე დამკვიდრებული განსაზღვრებებისა, რა თანამდევი მნიშვნელობა აქვს შენთვის? (აქვე წინდაწინ ვუხდი ბოდიშს კორექტორს ამ ტავტოლოგიის გამო)
ანნა:
გურამი: შეგიძლია გაიხსენო შენს თავს რა ტიპის საზღვრებს უწესებ ყოველდღიურობაში? რით ხელმძღვანელობ, როცა რაღაც მონიშვნებს აკეთებ? არ ვიცი, ყავაში ჩასაყრელი შაქრის რაოდენობიდან დაწყებული, გლობალური ამბებით გაგრძელებული…
ანნა: მგონი, ყოველდღიურობის საზღვრებს ჩემთვის ჩემი შვილი აჩენს. მე მგონია, რომ ბევრი ქალისთვის შვილის არსებობა არის დიდი საზღვრის გაჩენა და თავდავიწყების მუდმივი კონტროლი. ბოლო პერიოდია მკაცრად არანაირ საზღვრებს აღარ ვუწესებ ჩემს თავს და რასაც ის დღე მოიტანს, იმის მიხედვით ვეწყობი. მაგრამ, აი, ძაან უცნაურია, აქამდეც ხომ მომიწერია შენთვის, მაგრამ როდესაც ვიცი, რომ ინტერვიუა, უკვე საზღვარია და ვაკონტროლებ თავს.
გურამი: შვილის არქეტიპი პირადად შენთვის როგორია? სანამ “სხვისია” ალბათ სხვანაირი ჩანს და როცა უკვე შენ გიჩნდება – სხვანაირი…
ანნა: სანამ შვილი მეყოლებოდა, არასოდეს მიფიქრია შვილის ყოლაზე, ამიტომ არანაირი წინასწარი მოდელი არ მქონია არასოდეს, ამიტომ არ ვიცი, ახლაც არ ვიცი.
გურამი: აი, ისევ გამოიცანი, ახლა რაზე უნდა მეკითხა: მასალაზე მუშაობა შენი, როგორც დოკუმენტალისტის წინასწარგანწყობას ხშირად ცვლის? საერთოდ, რას ფიქრობ წინასწარგანწყობებზე?
ანნა: მე მაქვს წინასწარგანწყობები, მაგრამ გაცილებით უფრო ნაკლები, ვიდრე ადრე მქონდა. მგონი, წინასწარგანწყობაც კულტურის გამო გვიჩნდება და მერე ამის ნგრევა არის ყველაზე მნიშვნელოვანი. დოკუმენტალისტიკაც იმიტომ მაინტერესებს, რომ მაინტერესებს, ავტორის თვალი როგორ ხედავს, როგორ მინგრევს ჩემს წარმოდგენებს, აყირავებს ხედვებს და ახალ სამყაროს მაჩვენებს. მქონია ეს გამოცდილებები და ერთ-ერთი ყველაზე სასიამოვნო განცდაა.
გურამი: ნგრევა ახსენე ბევრჯერ. ახლა პირიქით გკითხავ: შენ, როგორც ხელოვანს, ზუსტი კონსტრუქციების აგება გიყვარს? დოკუმენტური ფილმის კეთებისას რომელი უფრო ადრე ჩნდება შენთან – სქემა თუ ფორმა?
ანნა: ჩემს ფილმებს ვერ დავარქმევდი დოკუმენტურს, უფრო ექსპერიმენტულ ფორმებს ვეძებ, ეს გაცილებით მეტად მაინტერესებს. ამიტომ, ძირითადად, ფორმა პირველი ჩნდება, შეიძლება უცებ გავიფიქრო, როგორ გამოვიყენებდი კონკრეტულ საარქივო მასალას… და მერე სადმე აუცილებლად გამოვიყენებ, თუ სქემას უხდება. მაგრამ რადგან ცარიელი ფორმები არ მაინტერესებს, ბუნებრივია, რაღაც დროს სქემამ და ფორმამ ერთობლივად რამე კონსტრუქცია უნდა შექმნან. მე არ ვარ დოკუმენტალისტი, არც ვიცი ზუსტად, ვინ ვარ, მგონი, უფრო კოლექციონერი.
გურამი: AVA.GE-ც კოლექციაა ხომ რაღაც გაგებით?
ანნა: კი, კოლექციაც არის, მაგრამ უფრო მცდელობაა, ვირტუალურად მაინც დაეხმარო ადამიანებს მეხსიერება ჰქონდეთ, რომელიც დაუწვეს. ერთი ფოტოა, განადგურებული აფხაზური არქივის, რომელსაც, მგონი, დირექტორი უყურებს, ასეთი მძაფრი ცოტა რამ მინახავს.
გურამი: პირადი გამოცდილებების მეშვეობით მეხსიერების კოლექტიური ელემენტებისგან გათავისუფლების მცდელობაა თუ ვიგონებ?
ანნა:
გურამი: ეროვნული სიმძიმეებისგან გათავისუფლებას ვგულისხმობ, ზედმეტ ნიშნებს, რაც ადამიანის დანახვას უშლის ხელს…
ანნა: ჰო, არ ვიცი ზუსტად, მაგრამ მგონია, რომ კოლექტიური მეხსიერება მნიშვნელოვანი წყაროა განსჯისთვის.
გურამი: ალბათ, ისევ საზღვრებთან გაბრუნებ: ანნა, რაზე ვლაპარაკობთ, როცა აფხაზეთზე ვლაპარაკობთ ხოლმე?
ანნა: ადამიანების ბიოგრაფიაზე და ცხოვრებაზე. პირველ რიგში.
გურამი: გავაგრძელო? რამეს ხომ არ ამატებ?
ანნა: არა, მგონი, იმდენი ვილაპარაკე აფხაზეთზე, რომ რამდენიმე დღის წინ ისევ თარიღებზე მთხოვეს რამეს თქმა ტელევიზიებმა და მივხვდი, რომ აღარ მინდა არაფრის თქმა, რადგან აფხაზეთი დღემდე მხოლოდ თარიღებამდე და ტერიტორიამდე დადის და არა ადამიანებამდე, რომლებიც იქ ცხოვრობენ და იქ ვეღარ ცხოვრობენ.
და უცებ გავიაზრე, რომ მეც ამ ლაპარაკის ნაწილი ვარ და აღარ მინდა ამ ადგილის ასე გამოყენება.
გურამი: აი, ამწამს, როცა ჩვენ ვლაპარაკობთ, ჩვენი ორი მეზობელი სახელმწიფო ერთმანეთს ეომება. იქაც იგივე: “საზღვარი”, “ტერიტორია”, “სადაო”, “ეთნიკური”, “აღიარება”, “არაღიარება”, “სახლი”, “დატოვება”, “ძალადობა”, “წახალისება”, “სიძულვილი”. სიტყვისთვის – “იმედი” სივრცეს ხედავ?
ანნა: მგონი, სიტყვისთვის – “იმედი”, ყოველთვის ვხედავ სივრცეს, ყველაზე უიმედო დროსაც კი. მაგრამ ამ ომზე რამდენიმე წლის წინანდელი შეხვედრა მახსენდება ჩემს კოლეგებთან. როდესაც სირიის ომი დაიწყო, მაშინ ერთ-ერთმა თქვა, როგორ ენანება სირიელი ახალგაზრდები, რადგან მთელი მათი ცხოვრება და თვითგამოხატვა ისევ ომს უნდა დაუკავშირდეს და იმ სიტყვებს, რომელიც შენ ჩამოთვალე.
გურამი: როგორ გგონია, ხელოვნებას მართლა რამის გაკეთება შეუძლია ასეთ დროს თუ უფრო გვინდა, რომ შეეძლოს და ეს ფიქრი ილუზორულია? მაშინ, როცა ხელისუფლებები ხელში იარაღით დარბიან ან იარაღით აღარ დარბიან, მაგრამ სიტყვას არ ძრავენ, ხელოვნებას აქვს ძალა იმისთვის, რომ საკუთარი საზოგადოება კონფლიქტის მშვიდობიანი მოგვარებისთვის მოამზადოს?
ანნა: არ ვიცი, ალბათ ხელოვნებას რამის შეცვლა მშვიდობიან დროს უფრო შეუძლია, “შეცვლაც” არ ვიცი, რამდენად სწორი სიტყვაა, უფრო მსჯელობის ბიძგი შეიძლება გახდეს, ვიდრე მშვიდობის კატალიზატორი.
გურამი: თვითონ ხელოვნების მედიუმებს შორის არსებობს საზღვრები?
ანნა: უფრო და უფრო აღარ, ალბათ. და მე ეს ძალიან მომწონს.
გურამი:
გურამი: ჩვენში (და არა მხოლოდ) ხელოვნების საკრალურად აღქმას რით ხსნი? ერთხელ წავიკითხე, – არ მახსოვს, ვინ წერდა, – გია ყანჩელი თავის თავს კომპოზიტორს არ უწოდებს და ამბობს, დრომ უნდა მიწოდოს ეს სახელიო. ეს ხელოვნების, როგორც რაღაც აღმატებულის აღქმა არაა? რატომ არ შეიძლება შენს თავს უწოდო კომპოზიტორი, თუ წერ მუსიკას? თუ მაინცდამაინც, ნუ უწოდებ გენიალურ კომპოზიტორს…
ანნა: შეცვლაზე მინდოდა კიდევ რაღაცის თქმა. მე მგონია, რომ შეცვლაზე მეტად ხელოვნებას წინასწარ განჭვრეტა შეუძლია. შენთან ვლაპარაკობდი, როგორ მომეწონა მდინარე მტკვრის შემოყვანა სახელოვნებო სივრცეში, რომელიც შენი სპექტაკლის ნაწილი იყო და წელს, ამდენი სუიციდის მერე, რაღაცნაირად ინტუიციური აღმოჩნდა ამ მნიშვნელოვანი მდინარის ქალაქის ნაწილად აღქმა ისევ ასე, ტრაგიკულად, მაგრამ, როგორც ჩანს, ეს მდინარე ჩვენს ყოფას ამგვარად ირეკლავს, ან იწოვს.
გურამი:
ანნა:
გურამი: აი, კიდევ ერთი კარგი სიტყვა: რას ფიქრობ მოწყენილობაზე? არქაული ქართულით რომ ვთქვათ – მოყირჭებაზე?
ესე იგი ანნას დიდ ხან ერთ(ს) საქმეში ყოფნა შესწყინდეს და არღარა უნდეს.
ანნა: მე მგონია, რომ მოწყენილობა ძალიან მნიშვნელოვანია )) გადამწყვეტიც კი, მაგრამ სიმართლე რომ გითხრა, ვერ ვხვდები, როგორ შეიძლება მოწყენილი იყო. მგონი, მოყირჭება უფრო მობეზრებას ნიშნავს, არა? და ამ ორს შორის დიდი ზღვარია ))
გურამი: კი, კი, უბრალოდ იმ სიტყვის გადაუდებლად გამოყენება მომინდა!
ანნა:
გურამი: სიტყვა “მშვიდობა” როგორ გესმის? რა ენერგიას ატარებს ის შენთვის პოლიტიკური და კულტურული სადღეგრძელოების მიღმა? ცოტა ხნის წინ თარგმანში ერთ ნარკვევს ვკითხულობდი, სადაც დაახლოებით ასეთი რაღაც ეწერა: რადგანაც არ არსებობს მშვიდობის ისეთი განმარტება, ყველა რომ თანხმდებოდეს, ამიტომ მისი კონცეპტუალიზაცია რთული და უტოპიურიაო. მართლა, როგორ უნდა მოვიხელთოთ ის, რაც არც ვიცით რა არის? მოკლედ, მშვიდობის შენეული თეორია მაინტერესებს.
ანნა: მეც ვეთანხმები ნარკვევის ავტორს )) ალბათ, ყველაზე მეტად ჩემთვის სიტყვა “მშვიდობა” თანასწორობას დაუკავშირდებოდა, რაც, სავარაუდოდ, უტოპიაა ჩვენს დროსა და ჩვენს სამყაროში.
გურამი: ბოლო კითხვას (რომელიც ეს არის და რომელიც არც ჰგავს კითხვას) ხელნაწერად გიგზავნი:
ანნა:
ყველაზე სასაცილო იცი რა არის? პასპორტშიც არასწორი გვარი მიწერია. ძიაპშიპა გასაბჭოების შემდგომი გვარია, ამიტომ სულ ტყუილად ვჩხუბობ, სინამდვილეში ასეა:
გურამი: არა, ახლა შენს რეაქციაზე გამახსენდა, რომ კიდევ მაქვს თურმე ერთი შეკითხვა: ადრე დაპოსტე ამაზე, ხან AHAHAHAH-ს ვიყენედი, ხან – HAHAHA-სო. ჰოდა, ახლა როგორ იცინი ხოლმე ციფრულად?
ანნა:
[საუბრის დასასრული]