#22 მელოდრამატული ინტერვიუ ნინო კასრაძესთან – გურამ მაცხონაშვილი
ავტორი: გურამ მაცხონაშვილი
გურამი: ხისტად დავიწყოთ: ნინო, რა არის კულტურა?
ნინო: უკულტურობით რომ დავიწყოთ?
გურამი: უკულტურობით დავიწყოთ.
ნინო: აი, ქვეყანაში რომ არავინ არავის არ უსმენს, ყველა რომ ერთმანეთს დასცინის, ლანძღავს, აშაყირებს – არის უკულტურობა. რომ არ დარჩა სფერო და სივრცე, სადაც ადამიანები ერთმანეთს არ უპირისპირდებოდნენ, ასევე არის უკულტურობა. ამის მიღმა თუ რამე დარჩა, ის არის, ჩემი აზრით, კულტურა.
გურამი: და დარჩა ამის მიღმა რამე?
ნინო: ალბათ, დარჩა. შეუძლებელია სულ გამქრალიყო ყველაფერი.
გურამი: სად შეიძლება ამ გადარჩენილის მიგნება? როგორ ადგილებში?
ნინო: ყველგან. მაგალითად, მეზობელი მოხუც მეზობელს რომ ეხმარება პანდემიის პერიოდში ან პანდემიის გარეშე – კულტურაა. მაგრამ!!! შემოქმედი, რომელიც თავისი შემოქმედების პარალელურად სიძულვილს აღვივებს, კულტურად ვერ ჩაითვლება!
გურამი: თეატრი რა არის? რაზე ვლაპარაკობთ, როცა თეატრზე ვლაპარაკობთ ხოლმე?
ნინო: გულწრფელად რომ ვთქვა, მე ძალიან გვიან დავიწყე იმაზე ფიქრი, თუ რა არის თეატრი. რაღაცნაირად ინერციით ვარსებობდი თეატრში და თეატრალურ სივრცეში. დროც არ მქონდა ამაზე დასაფიქრებლად, სულ ვმუშაობდი კონკრეტულ როლებზე. ჩემ მაგივრად სხვა ფიქრობდა, სხვა წყვეტდა… მე მას მივყვებოდი. რაღაცნაირი პროფესიული ინფანტილიზმი მჭირდა. როცა გამოვერკვიე, უამრავი კითხვა დამატყდა თავს და აღმოჩნდა, არაფერს ახალს არ ვიტყვი, რომ მთავარი ყოფილა სწორედ ის, რომ ინერციით არ არსებობდე თეატრში. ხედავ რა რთულ მდგომარეობაში აღმოვჩნდი, გურამ?
გურამი: ზემოთ თქვი, დაფიქრების დრო არ მქონდაო. როგორ ფიქრობ, პაუზა არ არის ძალიან მნიშვნელოვანი როლებს შორის?
ნინო:
წარმოგიდგენია 37 წელს სტალინის პაუზა?! სანამ რამეს იტყოდა, ხალხს რა ემართებოდა… ისე, გია ყანჩელმა ბევრი რამ გამაგებინა პაუზის შესახებ.
გურამი: რას გეუბნებოდა?
ნინო: არ მეუბნებოდა, მე მის მუსიკას ვუსმენდი 25 წელი. პაუზა ბგერის გაგრძელება იყო ხშირად.
გურამი: ჰო, დამასწარი. მივხვდი, რომ მუსიკა იგულისხმე.
ნინო: ანდა, რომ დამთავრდებოდა მისი ნაწარმოები, ისეთი პაუზა დგებოდა, ცალკე ბილეთები უნდა გაგეყიდა მოსასმენად))
გურამი: ისე, მე სულ მაწუხებს, რომ ეგეთი პაუზა ძაან იშვიათადაა ხოლმე ჩვენთან, კონცერტებზე. შესრულება დამთავრებული არ არის, პარტერი უკვე ტაშს უკრავს ხოლმე 😀
ნინო:
გურამი: არა, არა! ზუსტად ასე! წინა ინტერვიუ ზვიად რატიანთან მქონდა, იმას ვკითხე, რა დარჩება ლიტერატურისგან, თქმის ვნება რომ ჩამოაშორო-მეთქი და ახლა შენ მინდა გკითხო იგივე, ოღონდ თეატრზე. შენ, ნინოს, მსახიობს, ძაან რომ არ გინდოდეს, თქვა… რა დარჩება შენთვის თეატრიდან?
ნინო: არაფერი. თქმის ვნება, თამაშის ვნება, შემოქმედების ვნება… მთავარი ვნებაა ცხოვრებაში. ზვიადმა რა გიპასუხა, რამე დარჩებაო?
გურამი: ზვიადმა, ეგ რომ ჩამოაშორო, ლიტერატურიდან მხოლოდ ცხოვრება დარჩებაო. რაც აშკარად ეცოტავა.
ნინო: მგონი, უკუღმა გავიგე. თამაშის ვნება რომ ჩამომაშორო, არაფერი არ დარჩება ჩემთვის. და თეატრს კიდევ რა შერჩება? თამაშის, დადგმის ვნებისგან დაცლილი ლეში?
გურამი: შენ გაგჩენია ეჭვი ან ისეთი გულახდილი ფიქრი, რომ, აი, მგონი, ვნება გამიხუნდა ჩემი საქმის მიმართო?
ნინო: არა, ჯერ არა. პირველად ეგ კაცებს ემართებათ, მერე ქალებს. ქალებისთვის თამაში მეორე შანსია ცხოვრებაში! ან, შეიძლება, პირველი. მოკლედ, შანსია სულ აქტუალური რომ იყო.
გურამი: კიდევ ერთი რამ, რასაც ვცდილობ სულ ვკითხო მსახიობებს: ქართული ენა. როგორია ის ყოველდღიურობაში, როცა ყავაზე მეგობარს ელაპარაკები და როგორია, როცა მედიუმს უცვლი და სარეპეტიციო ოთახში ან სცენაზე იყენებ?
ნინო: ერთ რამეს მოგიყვები: მე-7 თვეა ლიონში ვარ. შვილები, კორონა, შიში, პანიკა, მოვალეობა და ასე შემდეგ… ყველასთვის მეტ-ნაკლებად ნაცნობი სიტუაცია. იძულებითი დევნილობა. და უცბად მოდის საშველი – ენა. ქართული ენა. ვიწყებ თარგმნას ქართულად. ქართული. ენა, როგორც იდენტობა, ენა, როგორც სავანე, ენა, როგორც კავშირი. კავშირი იმ ყველაფერთან, რაც მიყვარს, რაც მენატრება, რაც დავტოვე. მერე ვკითხულობ ბროდსკის (სულ 2 წელია გავიცანი:((( ) და ვხვდები, რომ ასეა, ზუსტად ასე. ენის ფასი მოდის ემიგრაციაში. კიდევ, არ დაგვავიწყდეს, რომ იმ თეატრში, სადაც მე ვმუშაობდი, რუსთაველის თეატრში, ენა იყო აყვანილი განძის რანგში. ასე რომ, ჩემთვის ენა ძალიან მნიშვნელოვანია ყველგან. ყავაზე მეგობრებთან საუბრისას, მედიუმის შეცვლისას, კინოში და, რა თქმა უნდა, თეატრში.
გურამი: შენი საყვარელი ქართული სიტყვა რომელია?
ნინო: იცი, გურამ, პირველ 2 წუთში ვერაფერი ვერ გავიხსენე და ახლა ვწვალობ რაღაცას… არ იქნება ეს გულწრფელი პასუხი 🙁 საყვარელი სიტყვა არ ვიცი და საყვარელი ლექსები მაქვს.
გურამი: და მათ შორის, ერთი აუცილებლად იქნება ესმა, ჰო?
ნინო: მათ შორის. სულ ეს არის.
გურამი: ლიონში მყოფმა შეგიძლია ერთი ფრანგული სიტყვა მასწავლო? აქამდე მხოლოდ გერმანულით მანებივრებდნენ რესპონდენტები: ქეთი დევდარიანმა “Schadenfreude” მასწავლა და ზვიად რატიანმა – “Sehnsucht”.
ნინო: რას ნიშნავს?
გურამი: პირველი, ქეთის ინტერპრეტაციით, როცა ვინმე ცუდად არის და შენ ძალიან გიხარია (მაგრამ ხაზი გაუსვა, შურში არ უნდა ავურიოთო) და მეორე – ნაღველს. მაგრამ ზვიადმა, კარგი შესატყვისი მაინც არ გვაქვს ქართულშიო.
ნინო:
(გულწრფელად). რატომღაც ეს გამახსენდა.
ისე, სიტყვები – დიაგნოზი. სიტყვები, სიტყვები… სისულელე დავწერე. ის, რაც მომივიდა თავში. რაც გვაწუხებს, რაც გვაკლია, რაც ბევრია, რაც…
გურამი:
ნინო:
გურამი: ნინო, შეგიძლია რამე გამომიგზავნო იუთუბიდან ამ ინტერვიუს საუნდტრეკად?
ნინო: კი, ცოტა მოგვიანებით ხომ შეიძლება?
გურამი: კი. ვხვდები, რომ ეს ყველაზე კომფორტული კითხვა არ უნდა იყოს შენთვის, მაგრამ ძაან არაგულწრფელი ვიქნები, ამაზე რომ არ გკითხო: რატომ არის დღეს რუსთაველის თეატრი მუზეუმი? ცხადია, შეგიძლია მითხრა, რომ არ არის.
ნინო: მუზეუმები სხვადასხვანაირია. ლუვრი, ორსეი, დრეზდენის გალერეა, პრადო, გუგენჰაიმი, მეტროპოლიტან მუზეუმი… ამათ გულისხმობ?
გურამი: არა, სტატიკას და მეტწილად წარსულის ასახვას ვგულისხმობ. მუზეუმის იდეის უფრო ძველ კონცეპტს, ვიდრე ახალს, როგორებიც შენ ჩამოთვალე…
ნინო: მოდი, ამ ინტერპრეტაციას გავეშვათ, დავანებოთ თავი, ერთი მხრივ, მუზეუმის ცნების და, მეორე მხრივ, რუსთაველის თეატრის მნიშვნელობის დაკნინებას. საქმე ბევრად რთულადაა, ვიდრე ერთი შეხედვით გვეჩვენება. თუ მუზეუმია, მაშ, რატომაც არა? რუსთაველის თეატრს აქვს ის, რაც უნდა შემოუნახოს მომავალ თაობას.
გურამი: არ მგონია, ეს აკნინებდეს ამ თეატრს. ეს ობიექტური მოცემულობაა მისი მნიშვნელობა, და რამდენადაც მნიშვნელოვანია, იმდენად დისპროპორციულია დღევანდელი შედეგი.
ნინო: აქვს ისტორია, ჰყავს თავისი ზვარაკი (ახმეტელი), ჰყავს ლეგენდარული, მრავალათწლლოვანი დასი და, რაც მთავარია, გაგანია საბჭოთა რეჟიმის დროს რეფორმატორული ამოფრქვევა (სტურუა). გურამ, ახლა გეკითხები, ერთი თეატრისთვის ცოტაა?
გურამი: ძაან ბევრია! არ შეიძლება ამაზე ორი აზრი არსებობდეს, მაგრამ ახლა გარეთ 2021 წელია და მეც ეგ ვთქვი, რომ ეს ყველაფერი საამაყო, მაგრამ მაინც წარსულია.
ნინო: რა შანსია!!! რა იღბალი!!!
დაე, იყოს მუზეუმი! მაგრამ! ახლა, 21-ე საუკუნეში ისევ რუსთაველის თეატრი უნდა იყოს ავანგარდში? ცვლილებების ავანგარდში?
გურამი: არამხოლოდ. ავანგარდში ყოფნაზე არ ვლაპარაკობდი იქ, ზემოთ. უფრო დროსა და სივრცის მიმართ ადეკვატურობაზე.
ნინო: თქვენ, ახალგაზრდები რაღას გააკეთებთ, ჩემო გურამ? ამას დიდი სიმპათიით და შენ წარმოიდგინე, სიყვარულით გეკითხები. ახლა თქვენი დროა, თქვენ შემოგყურებთ ახალგაზრდებიც და ჩემი თაობაც. ეს ლოგიკურია. და რუსთაველის თეატრი კი ძალიან რთულ გზას გადის, მე ვიტყოდი “ეგზისტენციალურს”:-)))
გურამი: ისე, მე არ მიყვარს მამების და შვილების პარამეტრებზე დროის და სივრცის გაყოფა. ამიტომ მგონია, რომ დრო საერთო მოხმარების სიკეთეა. თან ამ კითხვებს რუსთაველის თეატრთან დაკავშირებით ისე უფრო ვსვამ, როგორც თეატრის მაყურებელი და არა – რეჟისორი.
ნინო: გახსოვს “მარტოობის ასი წელიწადი”? ეს ციკლი უნდა გავიდეს და დამთავრდეს. ვნახოთ, რა დარჩება. დიდი ისტორიაა, გურამ, რთული. მე, როგორც ამ ორგანიზმის ნაწილი, ობიექტური ვერ ვიქნები. მესმის, რომ კითხვები ლეგიტიმურია.
გურამი: ამ კითხვით გავაგრძელებ: ხელოვნება ხომ იმთავითვე მოიცავს თავის თავში გარკვეულ ამბოხს? თუ არ ფიქრობ ასე?
ნინო: მოიცავს, აუცილებლად. სხვანაირად შეუძლებელია. ჰოდა, მე რასაც ვუყურებ, ჩვენ თეატრალურ სივრცეს ამბოხი არ აკლია. ახალგაზრდებს ვგულისხმობ, ცხადია.
გურამი: აი, ზუსტად ამ ამბოხის დეფიციტი მაქვს მაგ კედლებში. ამბოხი სიღარიბის, უთანასწორობის, ჩაგვრის მიმართ. ამას იმიტომ ვამბობ, რომ როცა ამ კითხვას ვსვამ, ირგვლივ ეს ყველაფერია და კიდევ ეგ დიდი თეატრი, დიდი წარსულით, შესაძლებლობებითა და იმედგაცრუებებით. ამასაც მაყურებლის პოზიციიდან ვწუწუნებ, თორემ, საბედნიეროდ, სხვის აქტივობაზე არაა ჩემი, როგორც რეჟისორის ამბოხი მიბმული. მე ისედაც გავბრაზდები. იმედი მაქვს, რომ გავბრაზდები 😃
ბრაზზე გამახსენდა. ქეთი დევდარიანს როცა ვკითხე, მწერლის იმუნიტეტის ქვეშ რა დანაშაული ჩაგიდენია-მეთქი, შენი პერსონაჟის – მაკას ჩადენილი მკვლელობა გამოარჩია. გარდა ამისა, შენს კრიმინალურ დოსიეში რა იყო კიდევ? რა ჩაგიდენია სცენასა და ეკრანზე?
ნინო: მე ბევრი რამ ჩამიდენია, რაც ფილოსოფოსთ… ჩემი თეატრში და კინოში ყოფნა, ზუსტად ეგ გამოწვევაა. მსახიობის იმუნიტეტის ქვეშ რაღაცების ჩადენა და განცდა. დავიწყე და ვერ დავამთავრე, იმდენი გამოდის.
გურამი: აუ, მაინტერესებს!
ნინო: აი, შენი “გლდანი”. ეგეც ხომ მწერლის იმუნიტეტის ქვეშ მყოფმა გაგვანდე? ვკითხულობდი და მოვედი რეზონანსში შენს პერსონაჟთან, თითქოს ვითამაშე კიდეც…
გადავუხვიე. სადღაც. მოდი, ამაზე ცალკე ვილაპარაკოთ, გაგიჟდება მკითხველი.
გურამი:
მომიყვები შენს ბოლო დროის რომელიმე სიზმარს? რაც დაგამახსოვრდა და როგორც დაგამახსოვრდა.
ნინო:
საშინელი თუ შედარებით უკეთესი?
გურამი: საშინელი.
ნინო:
მოვკვდი. ჩავდივართ მეტროს ჩასასვლელივით სადღაც. უამრავი ხალხია, უამრავი. და ყველგან სკამები, სკამები, სკამები. უბრალო, ხის სკამები, კედელთან ჩამწკრივებული. ყველა ჯდება სკამზე, ერთმანეთს კეფაში ვუყურებთ და ველოდებით. ნელ-ნელა ვხვდები, რომ ეს განსაწმენდელია. ყველგან თეთრი კაფელი, სიცივე და საშინელი უიმედობა. უიმედობა. სიცივე. საშინელი დისკომფორტი. მოკლედ, კინაღამ გული გამისკდა სიზმარში. წლები რომ გავიდა, მივხვდი, რა იყო და საიდან მოდიოდა.
გურამი: ისე, ეს სიზმარი “სტიქსის” დადგმამდე გესიზმრა თუ შემდეგ?
ნინო: კი! ზუსტად! გურამ! დადგმის შემდეგ, ოღონდ ამას გვიან მივხვდი. პირდაპირი გაგრძელება არ იყო. “სტიქსში” იმდენი სითბო და სიყვარული სუფევდა, ისეთი მუსიკა… საოცრებაც ეგაა, ქვეცნობიერმა “სტიქსის” ჩონჩხი აიღო და თავისებურად გადააკეთა.
გურამი: “ვერსია”.
ნინო: კი, ვერსია. მაგას რომ მივხვდი, მომეშვა.
აი, მუსიკას გაწევ, ლოგიკურად ასე გამოვიდა:
[საუბრის დასასრული]