ეფექტური მეთოდები ფსიქიკის გასაძლიერებლად და შფოთვის დასამარცხებლად
ავტორი: Olivia Remes
შფოთვა გაწუხებთ? ყველაფერი სცადეთ მასთან გასამკლავებლად, მაგრამ დროდადრო თავს მაინც გახსენებთ?
ალბათ ფიქრობდით, რომ რთული ეტაპი უკვე გადალახეთ, მაგრამ შფოთვითი სიმპტომები უკან გაორმაგებული დოზით დაგიბრუნდათ. თუმცა, როგორიც უნდა იყოს თქვენი მდგომარეობა, მეცნიერება შფოთვის დაძლევაში დაგეხმარებათ.
შფოთვა შესაძლოა სხვადასხვა ფორმით გამოვლინდეს: შიში, მოუსვენრობა, სამსახურში ან სკოლაში ფოკუსირების უნარის დაქვეითება, უძილობა, ადვილად გაღიზიანება. ადამიანს შესაძლოა გაუჭირდეს სხვებთან საუბარი, ეგონოს, რომ გამუდმებით ვიღაც განსჯის. შფოთვას ენის დაბმა, ოფლიანობა, სიწითლე და გულისრევაც ახასიათებს.
შფოთვა შესაძლოა გამოვლინდეს როგორც პანიკური შეტევა – მოულოდნელად განგაშის ზარი გაგრძნობინებთ, თითქოს გულის შეტევა გაქვთ, ჭკუიდან იშლებით და კონტროლს კარგავთ.
ეს სიმპტომები რაღაც მომენტებში შესაძლოა ადამიანთა უმრავლესობას ჰქონდეს, მაგრამ თუ შფოთვა ხელს გიშლით ცხოვრებაში, ძილსა და ურთიერთობებში, მოქმედებს თქვენს პროდუქტიულობაზე, დიდი ალბათობით თქვენ შფოთვითი აშლილობა გაქვთ.
კვლევებით დასტურდება, რომ თუ ამ მდგომარეობას ყურადღებას არ მიაქცევთ, შესაძლოა დეპრესიამდე, ნაადრევ სიკვდილამდე ან სუიციდამდეც კი მიხვიდეთ. მედიკამენტები, რომლებიც ასეთ დროს ინიშნება, გრძელვადიან პერიოდში არ მუშაობს. სიმპტომები ხშირად მეორდება და თქვენ ისევ თავიდან იწყებთ იმავე გზის გავლას.
როგორ შეუძლია მეცნიერებას დახმარება?
ის, თუ როგორ უმკლავდებით ცხოვრებისეულ პრობლემებს, პირდაპირ კავშირშია იმასთან, თუ რამდენად ძლიერად განიცდი შფოთვას. ამიტომ, შეცვალეთ მეთოდი, რომლითაც პრობლემებს უმკლავდებით და ამით თქვენი შფოთვის დონეც შემცირდება.
აქ მოცემულია საუკეთესო რჩევები, რომლებიც პარიზში ნეიროფსიქოფარმაკოლოგიის 30-ე ევროპულ კონგრესზე კემბრიჯის უნივერსიტეტის მიერ წარდგენილია სხვა კვლევებთან ერთად.
გრძნობთ, რომ თქვენი ცხოვრება კონტროლს აღარ ექვემდებარება? გიჭირთ გადაწყვეტილების მიღება ან საქმის დაწყება? ერთ-ერთი გზა გამბედაობის მოსაკრებად ან ახალი საქმის დასაწყებად მისი “ცუდად გაკეთების” მცდელობაა.
ეს ალბათ უცნაურად ჟღერს, მაგრამ გავიხსენოთ მწერლისა და პოეტის, გ.კ. ჩესტერტონის სიტყვები: “ყველაფერი, რისი გაკეთებაც ღირს, ჯობს გააკეთო ცუდად, ვიდრე საერთოდ არ გააკეთო”. ეს მეთოდი კარგად მუშაობს, რამდენადაც აჩქარებს გადაწყვეტილების მიღების პროცესს და სამოქმედოდ განგაწყობთ. სხვა შემთხვევაში მოგიწევდათ საათობით ფიქრი, რათა გადაგეწყვიტათ, ღირდა თუ არა ამა თუ იმ საქმის გაკეთება ან საერთოდ როგორ უნდა გაგეკეთებინათ იგი, რაც ნამდვილად შრომატევადი და სტრესული პროცესია.
ხშირად ადამიანებს უნდათ, რომ ესა თუ ის საქმე იდეალურად შეასრულონ, ან დაელოდონ ამ საქმისთვის “იდეალურ” დროს. ამ ყველაფერმა შესაძლოა დიდი ხნით შეგაფერხოთ და საერთოდ ხელი შეგიშალოთ. ეს ყველაფერი იწვევს სტრესსა და შფოთვას.
რატომ არ უნდა ვცადოთ რაღაც – თუნდაც “ცუდად გავაკეთოთ” – და არ ვიდარდოთ იმაზე, თუ როგორ გამოვა საბოლოოდ? ეს არა მხოლოდ გაგიადვილებთ საქმის დაწყებას, არამედ სულ მალე აღმოაჩენთ კიდეც, რომ დავალებებს ადრინდელთან შედარებით ბევრად უფრო სწრაფად ასრულებთ. საბოლოოდ კი მიხვდებით, რომ თურმე საქმეს არც ისე ცუდად აკეთებთ და თუ აკეთებთ, ნებისმიერ დროს შეძლებთ კიდეც მის გამოსწორებას.
დევიზი “გააკეთე ცუდად” მოგცემთ მოტივაციას, დაიწყოთ ახალი საქმეები, ისიამოვნოთ საქმის კეთების პროცესით და ნაკლები დრო დაუთმოთ შედეგებზე ფიქრს. ეს ნიშნავს იმას, რომ თუ დღეს რაღაც იდეალურად არ გამოგდით, კეთების პროცესში სრულყოფასაც შეძლებთ. საბოლოოდ კი შფოთვისგანაც გათავისუფლდებით.
აპატიე საკუთარ თავს და “გადადე წუხილი”
განსაკუთრებით კრიტიკული ხართ საკუთარი შეცდომების მიმართ? კარგი, წარმოიდგინეთ, გყავთ მეგობარი, რომელიც გამუდმებით თქვენს ნაკლსა და შეცდომებს უსვამს ხაზს. სავარაუდოდ, მისთვის თავის არიდება მოგინდებათ.
ის ადამიანები, რომლებიც შფოთვას განიცდიან, საკუთარ თავს “ცუდი მეგობარივით” ექცევიან და ამას ვერ აცნობიერებენ. ისინი არ არიან საკუთარი თავის მიმართ კეთილგანწყობილნი.
სწორედ ამიტომ, უკვე დროა საკუთარ თავს ვაპატიოთ დაშვებული შეცდომები. თუ რომელიმე სიტუაციაში შერცხვით, არ გააკრიტიკოთ საკუთარი თავი. უბრალოდ გაიაზრეთ, რომ საკუთარი თავის დადანაშაულების იმპულსი გაქვთ, შემდეგ კი უარყოფითი ფიქრები მოიშორეთ და ყურადღება მიმართეთ იმ საქმისკენ, რომელსაც მანამდე აკეთებდით.
კიდევ ერთი ეფექტური სტრატეგიაა “წუხილის გადადება”. თუ ფიქრობთ, რომ რაღაც ისე არ გამოვიდა, როგორც გეგმავდით, ნუ იჩქარებთ მაშინვე დარდის დაწყებას. ამის ნაცვლად, გადადეთ თქვენი მღელვარება. გამოყავით დღეში 10 წუთი და რაზეც გინდათ ინერვიულეთ.
თუ თქვენ ასე მოიქცევით, აღმოაჩენთ, რომ სიტუაციას, რომელმაც თავდაპირველი შფოთვა მოგგვარათ, ტრაგიკულად ვეღარ აღიქვამთ. ჩვენი ფიქრები ძალიან სწრაფად განიმუხტება, თუ მათ ენერგიით არ გამოვკვებავთ.
დაეხმარეთ სხვებს – იპოვეთ მიზანი ცხოვრებაში
იფიქრეთ ასევე იმაზე, თუ რა დროს უთმობთ სხვა ადამიანებზე ფიქრს. თუ თქვენს გონებაში ადამიანები საერთოდ არ არიან, ან მცირე დოზით არიან, მაშინ თქვენ ფსიქიკური ჯანმრთელობის გაუარესების მაღალი რისკის ქვეშ იმყოფებით. კარგი სამსახურისა და შემოსავლის მიუხედავად, ბედნიერები იმ დრომდე ვერ ვიქნებით, სანამ ვიცით, რომ ვიღაცას ჩვენი დახმარება სჭირდება ან ჩვენს პროდუქტიულობასა და სიყვარულზეა დამოკიდებული.
ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ვინმესგან შექებას ველით. უბრალოდ, როდესაც სხვას ვეხმარებით, საკუთარი პრობლემებს ვივიწყებთ, აღარ გვრჩება ადგილი შფოთვისა და განგაშისთვის და ვფიქრობთ იმაზე, როგორ დავეხმაროთ სხვას.
ადამიანებთან რეგულარული კავშირი ერთ-ერთი ყველაზე ეფექტური საშუალებაა ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემებისგან თავის დასაცავად. ნევროლოგი ვიქტორ ფრენკლი წერს:
“ადამიანებმა, რომლებიც ფიქრობენ, რომ ცხოვრებაში არაფერი ღირებული არ დარჩენიათ და არაფერს ელოდებიან მისგან, უნდა გააცნობიერონ, რომ თვითონ ცხოვრება ელის მათგან რაღაცას”.
იმის ცოდნა, რომ სხვა ადამიანს სჭირდები, ყველაზე რთულ პერიოდს გადაგატანინებთ. თქვენ გაიგებთ იმას, თუ რატომ ცხოვრობთ და იმასაც, თუ “როგორ” უნდა იცხოვროთ.
როგორ შეგიძლიათ გახადოთ საკუთარი თავი მნიშვნელოვანი სხვის ცხოვრებაში?
ეს ძალიან მარტივია: ბავშვის ან მოხუცებული მშობლების მოვლა, მოხალისეობა, ან იმ საქმის გაკეთება, რაც მომავალ თაობას სიკეთეს მოუტანს.
არანაირი მნიშვნელობა არ აქვს, გააცნობიერებენ თუ არა ადამიანები, როცა მათ ეხმარებით. მთავარია ეს თქვენ იცოდეთ. სწორედ ამის შემდეგ შეძლებთ თქვენი ცხოვრების უნიკალურობა და მნიშვნელობა გააცნობიეროთ.
ორიგინალი: https://bigthink.com/