The New Yorker მკითხველებს ფილმის, “და ჩვენ ვიცეკვეთ” ყურებას ურჩევს
ცნობილი ამერიკული ჟურნალი The New Yorker თავის მკითხველებს ლევან აკინის ქართულენოვანი ფილმის, “და ჩვენ ვიცეკვეთ” ნახვას ურჩევს.
“სტერეოტიპულად, ქართული ნაციონალური ცეკვები მასკულინობის მნიშვნელოვანი გამომხატველია. მოძრაობები საბრძოლო, მამაკაცური ხასიათისაა. ისინი აღწერენ ომს, ნადირობას, ქალის მიმართ სურვილსა და სიყვარულს. საცეკვაო სამოსის ნაწილია ორპირიანი ხანჯლებიც, რომლებიც ლაკონიურად გადმოგცემენ ქართველების სიამაყეს ისტორიისა და ტრადიციების მიმართ”, – წერს The Newyorker ქართულ ნაციონალურ ცეკვებზე.
“წარმოშობით ქართველი რეჟისორი ლევან აკინი გარკვეულ სირთულეებს წააწყდა, როდესაც საქართველოში აშკარა ქვიარ მოტივებზე დამყარებული ფილმის გადასაღებად დაბრუნდა. სუხიშვილების ნაციონალური ბალეტი, ქვეყნის უმნიშვნელოვანესი ანსამბლი, პროექტში მონაწილეობაზე უარს აცხადებდა. ქართველი ფოლკლორის შემსრულებელი მუსიკოსებიც უარყოფდნენ ფილმის გადაღებაში ჩართვას. აკინი წერდა ახალ მუსიკას ახალ არტისტებთან ერთად. მეტიც, ძალიან ბევრმა ქორეოგრაფმა უარი განაცხადა ფილმში მათი მონაწილეობის გასაჯაროებაზე. პროექტის მენეჯერმა სწორად შეაფასა საზოგადოების მხრიდან შესაძლო აგრესია, სწორედ ამიტომ გადაღებები მუდმივი დაცვის ქვეშ მიმდინარეობდა. თუ რეჟისორს ჰკითხავთ, ვინ ეხმარებოდა მას ამ მასშტაბური შეთქმულების დაძლევაში, ის აუცილებლად ხაზს გაუსვამს ქართულ კულტურაზე შეყვარებული ფრანგი ტურისტების როლს ფილმის შექმნისას”, – აღნიშნულია სტატიაში.
“რეალურად ფილმი “და ჩვენ ვიცეკვეთ”, რომელიც iTunes-ში ამ კვირაში გამოჩნდა, ნაციონალური ანსამბლების დამწყებ მოცეკვავეებს აერთიანებს. მერაბის პერსონაჟს (ლევან გელბახიანი) ფილმში სასტიკი ქორეოგრაფი ჰყავს, რომელიც მუდმივად აკრიტიკებს მის სინაზეს, საყვედურობს, რომ ის ზედმეტად ფემინურია. “ლურსმანივით უნდა იყო”, “ეს ლამბადა არ არის”, ღრიალებს ის. დარბაზის გარეთ კი მერაბის ცხოვრება საკმაოდ რთულია, ის მიმტანად მუშაობს, რომ შეინარჩუნოს სახლი, არჩინოს დედა, ბებია და უპასუხისმგებლო უფროსი ძმა. ის გაუჩერებლად უყურებს ლეგენდარული ქართველი მოცეკვავის, ვახტანგ ჭაბუკიანის ძველ ჩანაწერებს მანამ, სანამ ელექროენერგია არ გაეთიშება. მთელი მისი მომავალი დამოკიდებულია მოსალოდნელ გამოსვლაზე. “ასეთი ცხოვრება ყველასთვის არ არის, – ეუბნება ქორეოგრაფი მას, – აქ არ არის სუსტის ადგილი”. სტუდიის გარეთ, სარეპეტიციოსკენ მიმავალ გზაზე, ავტობუსში ჩვენ ვხედავთ მერაბის ღიმილს, როდესაც მისი კონკურენტი და ამავდროულად, მისი სიმპათიის ობიექტი მის მხარზე იძინებს”, – ასე აღწერს The Newyorker ქართული ფილმის მოკლე სიუჟეტს.
სტატიაში განხილულია ქვეყნის ისტორიული წარსულიც და კონტექსტი, რომელიც ფილმშია გადმოცემული.
1934 წელს იოსებ სტალინმა მიიღო კანონის 154-ე ა პუნქტი, რომლის მიხედვითაც მამაკაცის ურთიერთობა იმავე სქესის წარმომადგენელთან ისჯებოდა 5-წლიანი მძიმე შრომით. 2000-ში, საბჭოთა იმპერიის დამხობიდან მეცხრე წელს, საქართველოს პარლამენტმა ჰომოსექსუალიზმის დეკრიმინალიზაცია გამოაცხადა, მაგრამ სახელმწიფო ახლაც არ აღიარებს ერთნაირსქესიანთა ქორწინებას, ამერიკის შეერთებულ შტატებშიც კი, სექსუალურად აქტიური ცხოვრების მქონე ჰომოსექსუალებს ეკრძალებათ სისხლის დონაცია. საქართველოში დღემდე მოსახლეობის 50 პროცენტი გიპასუხებთ, რომ არ აქვთ სურვილი ჰყავდეთ გეი მეზობელი (ათი წლის წინ მოსახლეობის 70-80 პროცენტი გამოთქვამდა იგივე აზრს).
2020 წლის დასაწყისში ფილმი “და ჩვენ ვიცეკვეთ” საპატიოდ მოიხსენიეს Human Rights Watch’s 2020 World Report-ში. ფილმის ქართულ პრემიერას თბილისსა და ბათუმში დიდი გამოხმაურება მოჰყვა – “ულტრანაციონალისტთა დაჯგუფებისა და მათი თანამოაზრეების პროტესტი ჩვენების წინააღმდეგ”. ( ფილმის მსოფლიო პრემიერას Cannes-ის საერთაშორისო კინოფესტივალზე 15-წუთიანი უწყვეტი ოვაციები მოჰყვა, შვედეთმა კი ფილმი აკადემიის ჯილდოზე წარადგინა საუკეთესო ინტერნაციონალური ფილმის კატეგორიაში.)
პროტესტის მთავარმა ორგანიზატორმა, ნეონაციონალისტმა მილიონერმა და საპატრიარქოსთან დაახლოებულმა პირმა ლევან ვასაძემ ფილმს “ქართველებზე მორალური ზეწოლა” უწოდა. დემონსტრანტების უმრავლესობა იყო მრევლი, ბებიები თავსაფრებითა და ანთებული სანთლებით, რომლებიც ღვთისმშობლის ხატის წინ ლოცულობდნენ. “ქართული ნაციონალური ცეკვა ეს ჩვენი ტრადიციების მთავარი ნიმუშია. ტრადიციების, რომლებიც სიმამაცის, ვაჟკაცობის, მებრძოლი სულისა და სიწმინდის მატარებელია, – აცხადებს ლევან ვასაძე Times-თან საუბრისას, – აირჩიო ასეთი წმიდათაწმიდა საკითხი, შექმნა ამდენად სულისშემძვრელი ფილმი და პირდაპირი დარტყმა მიაყენო ჩვენს კულტურას, ათჯერ უფრო მტკივნეულია, ვიდრე გადაიღო უბრალოდ არატრადიციული ფილმი“. ბილეთების სრულად გაყიდვიდან 3 დღის, პროტესტის დროს 27 დაკავებულის და 1 ჰოსპიტალიზებული ადამიანის შემდეგ, აკინმა გადაწყვეტილება მიიღო, რომ საქართველოში ფილმის ჩვენებები უნდა შეწყვეტილიყო.
ამგვარი ისტორიის გათვალისწინებით, შეიძლება მოგეჩვენოთ, რომ უცნაურია ამ ფილმის ნახვა, როგორც სამაგალითო სიყვარულის ისტორიისა იმ ქვეყნისთვის, სადაც ის შეიქმნა, მაგრამ მაინც “და ჩვენ ვიცეკვეთ” ნამდვილად შეიძლება მივიჩნიოთ ლამაზ სასიყვარულო ისტორიად. ამერიკული გამომცემლობა ხაზს უსვამს ფილმში გამოყენებულ ქართულ ტრადიციულ მოტივებზე დამყარებულ დეტალებს, “ფილმი შეუდარებელია თავისი ნათელი ფერებით, მუსიკით, ქართული ტექსტურით, ფილმს განსაკუთრებით დიდი პერსპექტივა კავკასიის ბაზარზე აქვს, ის ზუსტად აჩვენებს ქართულ ფოლკლორსა და ნაციონალურ სამოსს, მრავალხმიან აკაპელას, შოთის პურის ცხობის პროცესისა და ხინკლის წვნიანის მომზადების ულამაზეს კადრებს, სუფრის ტრადიციის ხანგრძლივ ჭამა-სმის რიტუალს. უზარმაზარი თიხის ჭურჭელი, ქვევრი, რომელსაც ღვინის ფერმენტაციისთვის იყენებენ, სასიყარულო სცენის უკანა ფონადაა გამოყენებული. სცენაში, სადაც მერაბი განთიადის შუქში ირაკლისთვის ცეკვავს, ის ატარებს მხოლოდ ძველმოდურ მეცხვარის ქუდს, რომელსაც ფაფახს უწოდებენ, და მართლმადიდებლურ ჯვარს”. აკინს მსგავსი ტრადიციული ელემენტები პროვოკაციის მიზნით არ გამოუყენებია, მან უბრალოდ დღის წესრიგში დააყენა საკითხი: „ვინ ითვლება ჭეშმარიტ ქართველად? ვინ წყვეტს ამას?”
ფილმში „და ჩვენ ვიცეკვეთ” საქართველოში არსებული მრავალი კულტურული ღირებულებაა გადმოცემული, რომელთა შენარჩუნებას დემოგრაფიის სწრაფი გაფართოების პირობებში მაინც ცდილობენ. ფილმში არის ერთი განსაკუთრებული სცენა, რომელიც შესაძლოა ფილმის პირველად ნახვისას შეუმჩნეველი დარჩეს. მერაბი სარკის წინ ვარჯიშობს, მეორე ოთახიდან კი კადრს მიღმა ისმის საუბარი გაუთვალისწინებელი ორსულობის შესახებ და საბოლოოდ თანხმდებიან ქორწილზე, თანაც არა უმეტეს 2 დღეში, რათა გადაარჩინონ გოგონას ღირსება. სწორედ ამ დროს ისმის შედარებით უფროსი ქალის უკმაყოფილებით სავსე ტონი შერეულ ქორწინებასთან დაკავშირებით. „გავიგე, რომ სომეხია, – ამბობს ის, – შეიძლება მართალიც აღმოჩნდეს”. ახალგაზრდა კი პასუხობს:
“ღმერთო ჩემო, და ვის აინტერესებს, ასეც რომ იყოს?”.