#10 მელოდრამატული ინტერვიუ ქეთი სართანიასთან – გურამ მაცხონაშვილი

ავტორი: გურამ მაცხონაშვილი

ბიჭი რო ვიყო, უეჭველი ვიქნებოდი 36-39 წლის, უცოლო, ბებიის საყვარელი შვილიშვილი. დილას რო უეჭველი ჩაის სვამს. მხატვრული ლიტერატურის კითხვა რო უყვარს მარა რამე ექსპერტი კი არაა აი თავისთვის რო კითხულობს. უმუშევარი როა მარა შეიძლება ნათესავმა უპრეტენზიო სამსახური უშოვოს, სადმე საწყობში, კვირაში 3-ჯერ რო გინდა მოსულა, გინდა არა, თვეში 400 ლარი. მუსიკა რო ევასება, ცოტა, მისთვის შეუფერებლად თანამედროვე: მოდერატი, აპარატი, ბენ ჯორდანი, 33ა, ნება ესესესერ. სტუდენტობისას პარკში ლუდს რო სვამდა და დარვინიზმზე კამათობდა, მარა პროფესიით რო ეკონომისტია, იმიტო რო ბიძამ ურჩია დასაქმების პონჩი მარა მერე რო ქვეყანა აირია და ახლა ბიძა მარტო ცოლის მოყვანას რო ურჩევს. ბიძა კი არა ყველა რო მაგით ესალმება და ემშვიდობება. რაღაც მომენტში თვითონაც რო უნდა ცოლი და შვილები მარა სიყვარულისაც რო ჯერა და ყველაფერი ერთად რო ვერ დაამთხვია. თან გოგოებსაც რო ევასებათ მარა ბოლოს მაინც სხვას რო ირჩევენ ეს გოგოები. ცოტა ვივუსის სწრაფი სესხიც რო აქვს ხიდზე წასასვლელად და წიგნის ფესტივალისთვის გამოტანილი.  ცხოვრებას რო გულს ვერ უდებს მარა კაი ტიპი როა. ჩიტები რო უყვარს მარა რო ვერ მოუვლის. ფეისბუქზე შარშან რო გააზიარა ცოი და ორი გოგოს ლაიქი რო აქვს და ამ ორ გოგოს თავის მხრივ უკვე შვილები რო ყავთ იმიტო რო ამან ეს ლაიქები დაიკიდა. ნაშუადღევს თავისთვის რო ზის და მორე ნაშ დომ-ს უსმენს და რაღაც ნიუსებსაც ეცნობა მარა მაგის სევდას რო ვერანაირი ნიუსი ვერც დააკლებს რამეს და ვერც მიუმატებს. – ბიჭი არ არის, გოგოა, ქეთი ჰქვია, ეს მისი შარშანდელი ფეისბუქ-პოსტია და დღეს მელოდრამატულ ინტერვიუს მასთან ვაკეთებ.

გურამი: მომწონს. მეტი მითხარი ამ მიბაძვის ინდუსტრიაზე…

 

ქეთი: იმის გამო, რომ ყოფითი ცხოვრებიდან ვერ ვიხსენებ, ბოლოს როდის ვთქვი ან მომესმა ეს სიტყვა – “კულტურა”, მიჭირს მაგაზე ლაპარაკიც. მიბაძვის ინდუსტრია კი უფრო ხელოვნების კულტურაზე გამახსენდა. არაფერი განსხვავდება ერთმანეთისგან. ამიტომაც ვერ ვიმახსოვრებ, ვერც გამოვარჩევ და ამ მოვლენას უფრო ვეძახი მიბაძვის ინდუსტრიას. არსებული კონტექსტის გამო ჩემთვის მაინცდამაინც პოზიტიური სიტყვა არაა ეს სიტყვა.

 

გურამი: ბოლოს რა იყო ისეთი კულტურაში, რამაც აგაფორიაქა, რამაც თავი დაგამახსოვრა და როდის იყო ეს?

 

ქეთი: რთული შეკითხვაა, იმის გამო, რომ ჯერ ვფიქრობ, მე როდის “ვნახე” ბოლოს კულტურა და, თან, ისეთი, რომ ავეფორიაქებინე. მაგრამ ალბათ მაინც ქუჩაში. სხვა სივრცეში ისედაც არ მიწევს დიდად ყოფნა.

 

გურამი: ქუჩა: ხშირად სეირნობ ხოლმე?

 

ქეთი: სასეირნოდ ეს ქუჩები არ გამოდგება. თბილისში არც ადგილია მოსეირნეებისთვის და არც ბოლომდე უსაფრთხოა. მაგრამ უფრო ფეხით დავდივარ და ამიტომ კი, ხშირად დავდივარ ფეხით. შეიძლება რომ წინა შეკითხვას დავამატო? ქუჩის კულტურა  უფრო დასამახსოვრებელია ჩემთვის, არა იმიტომ რომ რამე განსაკუთრებულად კეთილშობილი ან რომანტიკული ადგილია, უფრო იმიტომ, რომ სხვა სივრცეებისგან განსხვავებით უფრო მიმღებია :დ როგორ ვთქვა უკეთ, უფრო ღიაა.

 

გურამი: 

გურამი: ქუჩის კულტურა მაინც რა ნიშნებსა და ელემენტებს აერთიანებს? რას გულისხმობ ამ სიტყვათა შეხამებაში?

 

ქეთი: ეს შეკითხვა შეგიძლია სხვანაირად დამისვა?

ასეთ ფორმალურ ენაში მგონია, რომ არ გამოიხატება ქუჩის კულტურა.

 

გურამი: რა მედიუმები აქვს ქუჩას კულტურის “წარმოებისთვის”?

 

ქეთი: ადამიანები.

გურამი: მაგრამ “ინტერიერის კულტურასაც” ხომ ადამიანები ქმნიან?

 

ქეთი:

ქუჩის კულტურას ქმნიან ადამიანები, რომლებიც ამ ქუჩებს არამხოლოდ გადაადგილებისთვის იყენებენ, არამედ ურთიერთობებისთვის, სამუშაოდ, სავაჭროდ, სასეირნოდ. აი, მაგალითად, ახლა ადამიანებზე კი გელაპარაკები, მაგრამ ჩემი ქუჩის ძაღლი გამახსენდა. გზაჯვარედინზე ცხოვრობს, სახლიც აქვს იქვე. ყველა იცნობს ამ ძაღლს, უბნის მცხოვრებლები, აქ მომუშავეები, “მარშუტკის” მძღოლები და ფეხით მოსიარულეები. დიდი ყურადღების ქვეშაა – ხან აფთიაქის გოგოები აჭმევენ, ხან მაღაზიის, ხან საცხობის; მერე გამვლელები და სკოლის ბავშვები დაუქნევენ ხელს. ჩვენი უბნის უსახლკაროა ერთი… ეგ თავის ლუკმას უყოფს. უბრალოდ, მარტო კარგიც არ ხდება ქუჩაში. ესაა და ეს. ქუჩაზე იმიტომ დავიწყე ლაპარაკი, რომ კულტურა, რომელიც დღეს სხვა სივრცეებში გვხვდება, ყველასთვის არაა. ჩვენ საზოგადოებაში კიდევ უკულტურობა სტიგმა და სირცხვილია. ამიტომ მგონია, რომ ამ კულტურულ სივრცეებს მიღმა, სადაც შეიძლება ნოყიერი ნიადაგი იყოს უკულტურობისთვის, უფრო კულტურული აღმოჩნდეს, უფრო მეტი კულტურა იყოს.

გურამი: და სივრცე, სადაც როგორც თქვი, ფეხით ხშირად დადიხარ, ყველასთვისაა? გაქვს ამ დროს განცდა, რომ ეს სივრცე შენიცაა? 

პირიქითაც გკითხავ: ვისია დღეს თბილისის და სხვა დიდი თუ პატარა ქალაქების სივრცეები?

 

ქეთი: ქალაქების სივრცეები, ძალიან მოკლედ და პირდაპირ რომ ვთქვა, კაპიტალისაა. შესაბამისად, ძალიან ცოტასია. კიდევ უფრო ნაკლებადაა ეს სივრცეები ქალების ან გადაადგილების საჭიროების მქონე ადამიანების, ბავშვებისა და მოხუცების.

 

გურამი:

“ქუჩის სენტიმენტების” ფეისბუქის გვერდი, რომელიც შენ შექმენი, ამასობაში თითქოს მიკროსაცავს ემსგავსება, რომელიც თავის თავში ძაან ეკლექტურ მასალას აერთიანებს და იცავს. ჰოდა, თან, როგორც ამ საცავის მცველს და, თან, როგორც სოციოლოგს გკითხავ: რას ირეკლავს დღეს ქუჩის წარწერები? რა ჩანს იქ ისეთი, რაც არ ჩანს სხვა მედიუმებში?

 

ქეთი:

ამის გამო არსებობს დღემდე. რასაც ვერ ამბობენ ხმამაღლა ან საკუთარი სახელით, კედლებზე იწერება. იყო შემთხვევა, ორი ადამიანი ასე ესაუბრებოდა ერთმანეთს – კედელზე წერდა ერთი, მიგზავნიდა, მერე ვდებდით გვერდზე და მეორე სხვა კედლიდან პასუხობდა. როგორ გაგრძელდა მათი ისტორია არ ვიცი :დ

გურამი: შენი დაკვირვებით, უმეტესად როგორი ტიპის წარწერები კეთდება თბილისის ზედაპირებზე: წინასწარ ნაფიქრი და განსაზღვრული თუ ნედლი (ისეთი, როგორიც სენტიმენტების ბუნებას ახასიათებს)?

 

ქეთი: ორივე. პოლიტიკური მესიჯები, მიუხედავად იმისა, რომ სპონტანურს ჰგავს, მაინც კონკრეტული ჯგუფის და დისკურსის ნაწილია. ის, რაც ურთიერთობებს, სიყვარულს, ცხოვრებას ეხება, უფრო იმპულსური და გულწრფელია. ამ “ფეიჯს” მიღმა, გარე სამყაროში :დ 

გულწრფელობის ან ემოციების ადგილი თითქოს აღარაა ან თუ არის, უფრო დრამატული ჩანს. ამ გვერდზე კიდევ ბოლომდე სერიოზულად ვერ აღიქვამ ამ შინაარსებს და ეს სიმსუბუქე არის მგონი, ის, რაც მეც მომწონს სხვებთან ერთად. აი, ცოტა დავით კლდიაშვილის მოთხრობის პერსონაჟები ვართ ამ გვერდზე :დ 

 

გურამი: როგორ გგონია, წარწერის უკან ანონიმად დარჩენა რას ცვლის ავტორებისთვის? ხდის ეს მათ უფრო მგრძნობიარეებსა და გულაჩუყებულებს? ისეთებს, როგორებიც ვერ იქნებიან მაშინ, როცა ჩანან?

 

ქეთი: ამ წარწერებს ბევრნაირი ადამიანი აკეთებს, მათ შორის, უფროსი ასაკის ხალხიც :დ 

ვისაც ანონიმურად დარჩენა უნდა, მისთვის უფრო მნიშვნელოვანია ის გამოთქვას, რასაც ვერ ამბობს საკუთარი სახელის და გვარის ქვეშ. ავტორებისთვის რას ცვლის, იცი? სათქმელის გაზიარებას თანაგრძნობის განცდა მოაქვს, მგონი, როცა წერენ კედლებზე და მერე ხედავენ, რომ რაღაც რაოდენობის ადამიანები იზიარებენ, ამას თანაგრძნობად იღებენ, რაღაც წარმოსახვითი თანაგრძნობის ჯგუფია.

 

გურამი: ამ ანონიმურობის მიღმა ხშირად იკითხება სოციალური (და რაღაც გაგებით, სოციოლინგვისტური) ცვლადები: ასაკი, სტატუსი, განათლება, რელიგია, სქესი?

 

ქეთი: არა, პირიქით, ასეთი დემოგრაფიული მახასიათებლები არ ჩანს. ენობრივი მახასიათებელიც განსაკუთრებულად არ განსხვავდება. უფრო მეტად ემოციებშია სხვაობა: გულგატეხილი, იმედგაცრუებული, ცოტა ცინიკური და თვითირონიული.

 

გურამი: ბრაზი? აქ მაინც ჩანს ბრაზი?

 

ქეთი: ბრაზი ალბათ წარწერების ფორმაში უფროა, ვიდრე შინაარსში. არ მგონია ბრაზის გარეშე შეიძლებოდეს ამ წარწერების გაკეთება. ის ბიჭი ხომ გახსოვს ამ ცხოვრების დედაცო?!

 

გურამი: ხო. ისე, გულგატეხილობა და იმედგაცრუება უფრო ჩამრჩა მაგ ბიჭისგანაც. 

და შემდეგ ჩვენი სუპერკულტურული პროტესტიც მახსოვს შსს შენობასთან.

 

ქეთი: რომელია ეგ?

 

გურამი: აი, ლუკა სირაძის სიკვდილის შემდეგ. ბრაზი არც იქ არ იყო. ტუსოვკა იყო. ჩემი თავიც ეგრე აღვიქვი იქ მყოფი.

 

ქეთი: ხო, პროტესტი, რომელიც ასევე ქუჩაში ხდება, კონკრეტული შენობების წინ, რიტუალს ემსგავსება უფრო და უფრო, თუმცა სხვა თემაა ალბათ.

 

გურამი: ქეთი, სიტყვა “ხალხური” მისი ეტიმოლოგიით, მგონი, ზუსტად ეხმიანება იმ ფორმებსა თუ შინაარსებს, რომლებიც ქუჩის წარწერებს აქვს: არის ხალხისთვის დამახასიათებელი, ხალხში გავრცელებული, ხალხის შექმნილი. აკადემიური განმარტება რომ გვერდით გადავდოთ, შენ როგორ განმარტავდი ზედსართავს – “ხალხური”?

 

ქეთი: მე ვფიქრობ, ხალხური ხალხს შიგნით მიმდინარე ამბავია, რომელიც სადმე კი არ მიდის, კი არ შორდება ხალხს და რამე უფრო მოწესრიგებულ სივრცეში საბოლოო პროდუქტის სახეს იღებს, არამედ იმავე ხალხში რჩება და მათ ემსახურება. არც რამე პრეტენზია აქვს დახვეწილობაზე და არც სხვა რამედ ქცევაზე, რაც არის, ეს არის მისი დასრულებული ფორმა და სწორედ ამ ფორმით ასრულებს თავის ფუნქციას. ესაა ხალხური, ასეთად წარმომიდგენია ის.

 

გურამი: პრინციპში, ახლა რომ დავფიქრდი, სხვა, კულტურის საცეცებისგან თავისუფალი სივრცე ვერც გავიხსენე. ანუ სივრცე, სადაც დომინანტური კულტურა ვერ ახერხებს შეღწევას და მთქმელის ენის კორექტირებას… შენ აღიქვამ ქუჩის წარწერებს ხალხური ხელოვნების ნიმუშებად?

 

ქეთი: მოკლე პასუხია: არა. არ მინდა ამ წარწერებს რამე ზედმეტი პასუხისმგებლობა შევძინო. მე პირადად, მირჩევნია პარასკევ საღამოს გართობის ილუზიით იმედგაცრუებული ახალგაზრდების დროის გასაყვან გვერდად დარჩეს, ვიდრე ხელოვნების ნიმუშობაზე ჰქონდეს პრეტენზია :დდ რა სასაცილოა ხელოვნების ნიმუში, ეს სიტყვა თვითონ. არ ვიცი რატო ვარ ასე ცინიკურად განწყობილი კულტურის და ხელოვნების მიმართ.

 

გურამი: ჩემი აზრით, იმიტომ, რომ რატომღაც საკრალურად აღიქმება სიტყვები –  “კულტურა” და “ხელოვნება” ჩვენში. და მერე ზუსტად ეს საკრალურობის განცდა ათავხედებს ხელოვანებს. არ ვიცი, ასე მგონია.

 

ქეთი: ხელოვანებსაც თავისი გასჭირვებიათ, მაგრამ, კი, მანდაც არის პრობლემა.

პოლიტიკით იმედგაცრუებულს, თითქოს ხელოვნება გეგულება თანამგრძნობად და როცა ვერც აქ ხედავ საკუთარ თავს, უფრო სწორად, როცა კულტურას საერთოდ ვერ ხედავ, მერე ერთადერთი, რაც გრჩება, დაცინვაა და უარყოფა.

 

ამ ნაწილში, როცა წამიერად ბიპოლარული აშლილობა დამემართა და, თან, ვეთანხმებოდი ქეთის, თან, სულ პირიქით ვფიქრობდი, მის მიერევე გაკეთებული ეს მიმი გამახსენდა.

 

გურამი: ნაწილობრივ გეთანხმები, ნაწილობრივ – არა. მეც არ მომწონს, როცა რაღაცებს ზედმეტ ტვირთს ვკიდებთ, მაგრამ, თან, ეს ტექსტები თავისთავად ქმნიან რაღაც ურბანულ მეტატექსტს, ანუ ერთმანეთს ეხმიანებიან და ვრცელი ტექსტუალური ქსოვილი იქმნება.

 

ქეთი: კი, იქმნება, დიალოგებიც არის, კედელი კედელს ელაპარაკება, მერე ონლაინ გრძელდება ეს, მაგრამ აქაც ჩანს მიბაძვა და, აი, ეს მიბაძვის ინდუსტრია. 

მაგალითად, ბანკებმა ან კომერციულმა ორგანიზაციებმა დაიწყეს ასეთი ფორმების გამოყენება, ოღონდ ბილბორდებზე. ბანკები ბილბორდებზე წერენ ლექსებს, რომელიც სტრიტარტის იმიტაციაა და ეს ძალიან ძვირი ღირს. აი, ქუჩის წარწერების კიჩი – თუ არ ვიცი, რა ჰქვია. ბევრი ფიქრიც არ მინდა ამაზე, იმიტომ რომ არ მინდა ის ირაციონალურობა, რაც აქვს, დამძიმდეს და რაღაც თეორიებში იყოს. მაგრამ ფაქტია, რომ ახალი ფორმის მოძებნა მოუწევთ ამ შინაარსებს და მათ ავტორებს იმ გულწრფელობის შესანარჩუნებლად და მიბაძვისგან თავის ასარიდებლად.

 

გურამი: ადგილებსაც შევეხოთ: სად, რა ტიპის ადგილებში კეთდება უმეტესად წარწერები? არის მათ შორის ადგილსპეციფიკური ტექსტები თუ მთავარი მაინც ხილვადობაა?

 

ქეთი: ფიზიკურ სივრცეში ხილვადობა არ არის მაინცდამაინც თვითმიზანი, თუ კონკრეტული ადამიანისთვის ან ქუჩისთვის არ იწერება. ამ ხილვადობას უფრო ინტერნეტი ავსებს და ფოტო, რომელსაც უღებენ ამ წარწერებს. ყველგან იწერება, ცენტრშიც, გარეუბანშიც, მიყრუებულ ქუჩაზეც, ახალაშენებულ შენობებზეც, ძველზეც, ნაგვის ურნებზე. ისედაც შლიან მალე და ამიტომ მგონია, რომ უფრო ონლაინ-ხილვადობაა მნიშვნელოვანი, საიდანაც ვერავინ წაშლის.

 

გურამი: საკვანძო, ყველაზე ხშირად განმეორებადი სიტყვები რა გახსენდება ქუჩის წარწერებიდან?

 

ქეთი: მგონი, სიყვარული. სხვადასხვა ბრუნვასა და ფორმაში.

 

გურამი: შემდეგ შეკითხვას ხელნაწერად გიგზავნი და შენც ასე დამიბრუნე:

 

ქეთი:

გურამი:

ქეთი:

გურამი: ინტერვიუს მომზადებისას ფეისბუქზე “დაგსტალკე” და აღმოვაჩინე, რომ წლების წინ გატაცებით კითხულობდი “ლიმონათის ქვეყანას” (ჯაბა იოსელიანი), “ედუარდ შევარდნაძე – გონების მოქცევა საქართველოშის” და “სატანისტების საქართველოს” (ვლადიმერ ხუციშვილი). შეგიძლია ცოტ-ცოტა მომიყვე ამ წიგნებზე?

 

ქეთი: მაგის მერე უარესები წავიკითხე. მაგალითად, მიხეილ სააკაშვილის “ძალის გამოღვიძება”, ჯუმბერ პატიაშვილის “30 წლის შემდეგ” ან იოსელიანის პიესები.

 

გურამი: პიესები აქვს იოსელიანს?

 

ქეთი: 

“ლიმონათის ქვეყანა” ლიტერატურულ ჟურნალ “XX საუკუნეში” იბეჭდებოდა. წიგნებში უმეტესად საკუთარი პოლიტიკური თუ სამხედრო-მილიტარისტული ნაბიჯების აღწერა, ახსნა და განმარტებაა ლოიალობის მიზნით. მაგალითად, შევარდნაძე მუდმივად საკუთარი პოლიტიკური მნიშვნელობის წარმოჩენას ცდილობს მსოფლიო პოლიტიკაში, ხოლო საქართველოს კონტექსტში ხსნის, როგორ უშლიდა ობიექტური ფაქტორები კონკრეტული საკითხების გადაჭრასა და გადაწყვეტაში. ჯაბა იოსელიანი ცდილობს “რაინდის” როლის მორგებას, უფრო ლიტერატურულ პერსონაჟს ჰგავს, უშიშარს :დ

ჯუმბერ პატიაშვილის ავტობიოგრაფიას, მთლიანად 9 აპრილის ლაიტმოტივი გასდევს.

 

გურამი: “ძალის გამოღვიძება” ავტობიოგრაფიულია? მიშა სააკაშვილმა დაწერა?

 

ქეთი: კი, სააკაშვილმა დაწერა. არა მგონია, ავტობიოგრაფია იყოს, მიუხედავად იმისა, რომ ბავშვობაზეც ჰყვება. უფრო საქართველო-უკრაინის პარალელებია.

საერთოდ, საინტერესოა, როგორ ხედავს კულტურას ან არის თუ არა ეგ კულტურა.

 

გურამი: იყიდება ეგ წიგნი?

 

ქეთი: კი.

თაობას და ახალგაზრობას ერთ-ერთი ცენტრალური ადგილი უჭირავს მისი პოზიციების თუ რეფორმების ახსნისას. წაიკითხე :დ

 

გურამი: უსიკვდილოდ!

“სატანისტების საქართველოს” ერთ-ერთი ქვეთავის სათაური რომ გამოვიყენო და შენს წინაასარჩევნო განწყობაზე დაგეკითხო: “აპოკალიფსი თუ განთიადი”?

 

ქეთი:

 

[საუბრის დასასრული]